İş Sağlığı ve Güvenliği Algısını Etkileyen Faktörler
Bir iş yerinde iş sağlığı ve güvenliği algısını etkileyen çeşitli faktörler bulunmaktadır. Bu faktörler çeşitli boyutlar altında sınıflandırılmıştır.
Güvenlik iklimi ile ilgili ilk çalışmayı yapan Zohar’a (1980) göre iş yerinde güvenliği sağlamak için oluşturulan güvenlik programının başarısını etkileyen temel faktör yönetimin bağlılığıdır (Vredenburgh, 2002: 264; Çelik,2014:86). Güvenlik iklimini oluşturan boyutlara bakıldığında ise hangi boyutlardan oluştuğuna dair fikir birliği bulunmamaktadır. Araştırmacıların yapılan çalışmalarda farklı boyutları ele aldığı görülmektedir. Zohar 1980 yılında İsrail’de yapmış olduğu çalışma sonucunda güvenlik iklimine ait ilk ölçümü gerçekleştirerek faktör analizi sonucunda aşağıda belirtilen boyutlara ulaşmıştır. Bunlar (Havold, 2005: 442; Çelik, 2014:86):
– Güvenlik eğitiminin önemi,
– Yönetimin güvenliğe karşı tutumu,
– Güvenli davranışın teşviki,
– İşyerindeki risk düzeyi,
– Çalışma hızının güvenliğe etkisi,
– Güvenlik temsilcisinin durumu,
– Güvenlik kurullarının durumu
Bu çalışmada kullanılan Özaslan’ın geliştirdiği Güvenlik İklimi ölçeği 7 boyuttan oluşmaktadır. Yani iş sağlığı ve güvenliği algısını etkileyen faktörler yedi boyutta ele alınmıştır. Bunlar:
– Güvenlik iletişimi: İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili işletme içi iletişim düzeyini tespit etmeye yöneliktir. İşletmemde iş sağlığı ve güvenliği konuları ile ilgili etkili bir iletişim vardır gibi ifadelerden oluşmaktadır.
– Güvenlik yönetimi: ‘İşletmede iş sağlığı ve güvenliği konusunda sürekli iyileştirme süreci mevcuttur’, ‘İşletmede iş sağlığı ve güvenliği konusunda verilen eğitimler yeterli değildir’. ‘Yönetim, iş kazalarını önlemek için yeterince çaba gösterir’ gibi ifadelerden oluşmaktadır. Genel olarak iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemini yerleştirmek için gerekli olan unsurlar yer almaktadır.
– Bireysel sorumluluk: Bireylerin, kendileri ve başka çalışanların sağlık ve güvenliklerine karşı ne derece sorumluluk hissettikleri.
– Güvenlik standartları ve hedefleri: İşletmede iş sağlığı ve güvenliği konusunda geliştirilmiş başarı standartları mevcuttur gibi ifadelerden oluşan ölçek iş sağlığı ve algısı için önemli bir faktör olan güvenlik standartları ve hedeflerini tanımlar. Çalışanların sağlık ve güvenliğini korumaları için uyulması gereken kuralları içerir.
– Kişisel katılım: Çalışanların güvenlik prosedürlerine uyma davranışları ile güvenlikle ilgili çalışma koşullarının iyileştirilmesine katılımını ölçmektedir.
– Yönetimin bağlılığı: Yönetim pozitif iş sağlığı ve güvenliği algısının sağlanmasında önemli bir rol oynamaktadır. Üst yönetim sağlık ve güvenlik önlemlerini almada üzerine düşen sorumlulukları ifade etmektedir.
– Kadercilik: Çalışanların iş kazalarıyla ilgili kaderci inançlarını değerlendirmektedir. “Ne yaparsam yapayım kazaların gerçekleşmesini engelleyemem.’’ gibi ifadelerden oluşmaktadır.
Kaynak: www.casgem.gov.tr (TÜRKIYE’DE IŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLIĞI ALGISI – ÇASGEM)
