Blog

DENİZHAN ORTAK SAĞLIK GÜVENLİK BİRİMİ VE EĞİTİM HİZMETLERİ TİC. LTD. ŞTİ.

İLKYARDIM VE (ECZA) DOLABI PROSEDÜRÜ

1. GÖREV ADI

İlk yardım Temel Uygulamaları ve Ecza Dolabı Kullanımı

2. AMAÇ

Denizhan OSGB bünyesinde kullanılan ecza dolaplarının içerikleri belirlenerek, malzemelerin doğru ve amaca uygun kullanılmasını sağlamak ve kontrol formları oluşturularak denetimlerinin sürekliliğini sağlamak.

3. KAPSAM

Denizhan OSGB

4. TANIM

İLK YARDIM: Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye düşüren durumda, sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun daha kötüye gitmesini önleyebilmek amacıyla olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamaları,

İLK YARDIMCI: İlkyardım tanımında belirtilen amaç doğrultusunda, hasta veya yaralıya tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle ilaçsız uygulamaları yapan ilkyardım eğitimi alarak ilkyardımcı belgesi almış kişiyi,

ECZA DOLABI: Evde veya iş yerlerinde, içerisinde ilk yardım için gerekli ilaç ve sağlık malzemelerinin bulundurulduğu dolap.

İLK YARDIM ÇANTASI: Aniden hastalanan veya kazaya uğrayan kişiye yapılacak ilk müdahalede kullanılmak için içerisinde çeşitli ilk yardım malzemelerinin bulunduğu çantadır.

5. İLK YARDIM TEMEL UYGULAMALARI

  5.1 İlkyardım temel uygulamaları Koruma, Bildirme, Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir.       5.1.1 Koruma: Kaza sonuçlarının ağırlaşmasını önlemek için olay yerinin değerlendirilmesini kapsar. En önemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek güvenli bir çevre oluşturmaktır.

            5.1.2 Bildirme: Olay / kaza mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir. Türkiye’de ilkyardım gerektiren her durumda telefon iletişimleri, 112 acil telefon numarası üzerinden gerçekleştirilir.

112’nin aranması sırasında nelere dikkat edilmelidir?

• Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalı,
• 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmeli,
• Kesin yer ve adres bilgileri verilirken, olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da çok bilinen bir yerin adı verilmeli,
• Kimin, hangi numaradan aradığı bildirilmeli,
• Hasta/yaralı(lar)ın adı ve olayın tanımı yapılmalı,
• Hasta/yaralı sayısı ve durumu bildirilmeli,
• Eğer herhangi bir ilkyardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği belirtilmeli,
• 112 hattında bilgi alan kişi, gerekli olan tüm bilgileri aldığını söyleyinceye kadar telefon kapatılmamalıdır.

5.1.3 Kurtarma (Müdahale): Olay yerinde hasta / yaralılara müdahale hızlı ancak sakin bir şekilde yapılmalıdır.

İlkyardımcının müdahale ile ilgili öncelikli yapması gerekenler nelerdir?  

• Hasta / yaralıların durumu değerlendirilir (ABC) ve öncelikli müdahale edilecekler belirlenir,
• Hasta/yaralının korku ve endişeleri giderilir,
• Hasta/yaralıya müdahalede yardımcı olacak kişiler organize edilir,
• Hasta/yaralının durumunun ağırlaşmasını önlemek için kendi kişisel olanakları ile gerekli müdahalelerde bulunulur,
• Kırıklara yerinde müdahale edilir,
• Hasta/yaralı sıcak tutulur,
• Hasta/yaralının yarasını görmesine izin verilmez,
• Hasta/yaralıyı hareket ettirmeden müdahale yapılır,
• Hasta/yaralının en uygun yöntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevki sağlanır (112) (Ancak, ağır hasta/yaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı sürece asla yerinden kıpırdatılmamalıdır).

   5.2 Hayat kurtarma zinciri nedir?

Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur. Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve ilkyardım görevi değildir.

1.Halka – Sağlık kuruluşuna haber verilmesi

2.Halka – Olay yerinde Temel Yaşam Desteği yapılması (Temel İlk Yardım)

3.Halka – Ambulans ekiplerince müdahaleler yapılması

4.Halka – Hastane acil servislerinde müdahale yapılmasıdır.

   5.3 İlkyardımda ABC nedir?

Bilinç kontrol edilmeli, bilinç kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir:

A.Hava yolu açıklığının değerlendirilmesi,

1. Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset),

C.Dolaşımın değerlendirilmesi (Şah damarından 5 saniye nabız alınarak yapılır)

6. ECZA DOLAPLARI ve İLK YARDIM ÇANTASI

6.1 Ecza Dolaplarında Bulunması Gereken Malzeme Listesi ve Kullanım Amaçları

– ANTİSEPTİK SOLÜSYON: Yaralarda, kesiklerde, yanıklarda vücudu çeşitli mikroplardan arındırmak ve korumak için kullanılan sıvı maddeye “Antiseptik Solüsyon” denir. Antiseptik Solüsyon, yaranın temizlenmesini ve mikroplardan arındırılmasını sağlar. İlk yardımda en çok kullanılan solüsyondur. Alkol ve oksijenli su benzeri bileşenler, kanaması durdurulan bir yarayı temizlemeye yardımcı olur. Tentürdiyot, yaranın mikrop kapmasını önlemeye yarar. Antiseptik solüsyonlar ise yarayı temizlerken kullanılmalarının yanı sıra, ciddi yaralanmalarda, hastaneye ulaşana kadar derinleşmiş kesiklerin ve sıyrıkların mikrop kapmasını engeller.

– BATİKON ANTİSEPTİK SOLÜSYON : Küçük sıyrıklarda ve kesiklerde ortaya çıkabilecek enfeksiyonları önlemek ve tedavi etmek için kullanılır. Enfeksiyonlara neden olabilecek bakterileri öldürerek çalışır.

– OKSİJENLİ SU : Ufak yaralar ve kesikler için kullanılmaktadır. Ayrıca bakteriler ve enfeksiyonları yok ederek, toksinleri ve mikropları öldürür.

– AMONYAKLI SU: Akrep, arı, örümcek gibi haşerelerin sokması durumunda zarar gören bölgeye uygulanan bileşendir.

– TIBBİ İYOT : Temiz yara üzerine uygulanan, dezenfekte etmek ve iltihabı azaltmak için kullanılan maddedir.

– TENTÜRDİYOT : Yaraların mikrop kapmasını önlemek amacıyla sürülen, iyotlu sıvıya tentürdiyot adı verilir. Kişilerin mikrop kapmalarını kolaylaştıran tetanos tehlikesine karşı en etkili yöntemlerin başında tentürdiyot kullanımı gelmektedir.

– STERİL KOMPRES : Steril Gaz Kompresler açık yara bakımı ve tedavisi için kullanılır. Yüksek emici güce sahip olduğundan kanamalarda etkili bir kullanım sağlar.

– PAMUK: Pansuman malzemesi olarak yaranın üzerine konulan gazlı bezin üstüne konularak kullanılır. Gazlı bezin üstünü besler ve sızan kanın akmasını önler.

– GAZ SARGI : Yaralı bölgeye pansuman yapmak için kullanılır.

– ELASTİK BANDAJ : Yeni bir yaralanmayı veya iltihapları sıkıştırmak ve şişmeyi önlemek için kullanılır.

– FLASTER : Yaralı bölgeyi ve üzerindeki sargı bezlerini veya pansuman malzemesini sabitlemek için kullanılır.

– TURNİKE : Kol ve bacaklardaki atardamar kanamalarının durdurulmasında kullanılan, en önemli ilk yardım malzemelerinden biridir.

– MAKAS : Kritik durumlarda ilk müdahaleye hazırlanırken, kazazedenin kanamasını durdurmak için kıyafetlerinin kesilmesi ve sargı bezi, bant, gazlı bez benzeri ilk yardım malzemelerinin küçültülmesi esnasında kullanılır.

– ÇENGELLİ İĞNE : Kanamaları durdururken ve pansuman yaparken kullanılan çengelli iğne aynı zamanda sargı bezlerinin tutturulmasına da yardımcı olur.

– ÜÇGEN SARGI : Yaralı kolu veya bacağı sararak dinlendirilmesine yardımcı olmak amacı ile kullanılır.

– YARA BANDI : Fazla derin olmayan basit yaraların enfeksiyon kapmasını önlemeye, ciddi olmayan küçük kanamaları durdurmaya ve yarayı dış etkenlerden korumaya yardımcıdır.

– TIBBI ELDİVEN: Pansuman sırasında ellerimizde bulunan mikrop ve bakterilerin yaraya bulaşmasını engellemek amacı ile kullanılır.

– BOYUNLUK : Boyun kırılması riskine karşı, boynun hasar görmesini engellemek için kullanılır.

– ALÜMİNYUM YANIK ÖRTÜSÜ : Şoka giren yaralının vücut ısısını sabit tutmak ve su kaybetmesini engellemek için ilgili kişinin üstüne örtülen ilk yardım malzemesidir.  Yanık yaralanmalarını dış etkenlerden korumaya da yardımcıdır.

– CIMBIZ : Yara üzerindeki yabancı cisimleri almak ve kıymıkları çıkarmak için kullanılır. Böcek sokmalarında kullanıldığı takdirde zehrin bulaşmasını arttırabileceği için tercih edilmemelidir.

– EL FENERİ : Karanlıkta ilk müdahale yapılması gereken durumlarda yeterli aydınlatmayı sağlamaya yardımcıdır.

– YANIK JEL KREM  6*12 GR :  Yanıklarda kullanılan ve yüksek ısı emme kapasitesi sayesinde yanmış derideki ısıyı hızlıca emip yok eder, acı ve ağrıyı yok eder.

7. KANAMALARDA İLK YARDIM

Amaç: Kanamayı kısa zamanda kontrol altına almak ve yarayı temiz tutmaktır!
• Yara üzerine gazlı bezle direkt baskı uygulanır ve antiseptik sülüsyon sürülür,
• Kanama durmazsa; birinci bezi kaldırmadan ikinci bir bez konarak basınç arttırılır,
• Gerekirse bandaj ile sarılarak kanlanmış bezler kaldırılmadan basınç artırılarak sürdürülür, • Kanayan bölgeye en yakın basınç noktasına bası uygulanır,
• Kanama kol ya da bacaklardaysa ve kırık şüphesi yoksa, kanama bölgesini kalp hizasından yukarıda tutulur,
• Şok pozisyonu verilir,
• Sık sık yaşam bulguları kontrol edilir, 112 Aranır.

8. SOLUNUM YOLU TIKANMALARINDA İLK YARDIM

Yetişkin ve Çocuklarda Heimlich Manevrası;

• Hasta ayakta ya da oturur pozisyonda olabilir.
• Bilinci kontrol edilir.
• Sırtına iki kürek kemiği arasına 5-7 kez vurulur.
• Cismin çıkıp – çıkmadığı ağız içerisinden kontrol edilir.
• Çıkmadıysa, arkadan sarılarak gövdesi kavranır.
• Bir el yumruk yapılarak, başparmak çıkıntısı midenin üst kısmına, göğüs kemiği altına gelecek şekilde yerleştirilir. Diğer el ile yumruk yapılan el kavranır.
• Kuvvetle arkaya ve yukarı doğru bastırılır.
• Bu hareket 5-7 kez yabancı cisim çıkıncaya kadar tekrarlanılır.

9. GÖZE, BURNA, KULAĞA YABANCI CİSİM KAÇMASINDA İLK YARDIM
   • Toz ya da kirpik kaçan göz ışığa çevrilir, alt ve üst göz kapağına bakılır.
   • Toz ya da kirpik nemli, temiz bir bezle çıkartılır.
   • Kişiye gözünü kırpıştırması söylenir.
   • Göz bol, temiz su ile yıkanır.
   • Kişiye gözünü ovmaması söylenir.
   • Göze kaçan toz ya da kirpik çıkmıyorsa, kişinin sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır.

Göze metal ya da bir cisim batmış ise;
• Gerekmedikçe hasta kımıldatılmaz.
• Göze hiçbir müdahale yapılmaz.
• Her iki göz üçgen sargı benzeri bir malzeme ile sarılarak kapatılır.
• Tıbbi yardım istenir (112).
• Hastanın göz uzmanlık dalı olan bir sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır.

Kulağa yabancı cisim kaçmasında ilk yardım;
• Kesinlikle sivri ve delici bir cisimle müdahale edilmez.
• Yabancı cisim kaçmış kulağa su değdirilmez.
• Tıbbi yardım istenir (112).

Buruna yabancı cisim kaçmasında ilk yardım;
• Burun duvarına bastırarak kuvvetli bir nefes verme ile cismin atılması sağlanır.
• Çıkmazsa tıbbi yardım sağlanır(112).

10. ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM

Zehirlenmelerde etkilenen sistemler ve görülen belirtiler ;
Sindirim sistemi; bulantı, karın ağrısı, kusma, ishal.
Sinir sistemi; rahatsızlık hissi, hareketlerde uyumsuzluk, havale, bilinç kaybı.
Solunum sistemi;nefes darlığı, morarma, solunum durması.
Dolaşım sistemi;nabız bozukluğu, kalp durması.
Zehirler vücuda; sindirim, solunum ve cilt yoluyla girmektedir. 

Sindirim yolu ile zehirlenmede ilk yardım ;
• Kişinin bilinci kontrol edilir.
• Sadece ağız zehirli maddeyle temas etmiş ise su ile çalkalanır.
• Zehirli madde el ile temas etmişse, el sabunlu su ile yıkanır.
• Hasta ya da yaralının yaşam bulguları değerlendirilir.
• Kusma, bulantı, ishal vb. belirtiler değerlendirilir.
• Özellikle, yakıcı maddenin alındığı ve hasta yaralının ne yiyip içtiğinin bilinmediği durumlarda hasta asla kusturulmaz!
• Bilinç kaybı varsa hasta ya da yaralıya koma pozisyonu verilir.
• Hasta ya da yalının üzeri örtülür.
• Tıbbi yardım istenir (112).
• Olayla ilgili bilgiler toplanarak kaydedilir. ( Zehirli maddenin türü, kişi ilaç ya da uyuşturucu alıyor mu, hastanın bulunduğu saat, evde ne tür ilaçlar olduğu, vb.)

Solunum yoluyla zehirlenmelerde ilk yardım ;
• Olay yeri güvenliği sağlanır (Gaz vanası kapatılır, olay yerine ateşle yaklaşılmaz).
• Cam, kapı vb. açılarak ortam havalandırılır ya da hasta temiz havaya çıkarılır.
• Hastanın bilinci kontrol edilir, solunum yolu açıklığı ve solunumu değerlendirilir.
• Hasta rahat nefes alabilmesi için yarı oturur pozisyonda tutulur. 
• Tıbbi yardım istenir (112).
Deri yolu ile zehirlenmelerde ilk yardım ;
• Olay yeri güvenliği sağlanır.
• Yaşam bulguları değerlendirilir.
• Ellerin zehirli madde ile teması önlenir.
• Zehir bulaşmış giysiler çıkartılır.
• Zehirle temas etmiş deri 15 – 20 dk. boyunca bol suyla yıkanır.
• Tıbbi yardım istenir (112).

Zehirlenmelerde genel ilk yardım uygulamaları
• Olay yeri güvenliği sağlanır.
• Hastanın bilinci ve yaşam belirtileri değerlendirilir.
• Zehirlenmeye neden olan madde mümkün olduğunca kısa sürede ortamdan uzaklaştırılarak etki azaltılır,
• Hastanın yaşamsal fonksiyonlarının ( solunum, dolaşım) devamı sağlanmaya çalışılır,
• Tıbbi yardım istenir (112).

Zehir danışma merkezi (114) : Zehir danışma merkezi 24 saat hizmet vermektedir. Zehirlenme vakalarında merkez aranarak, yapılabilecekler hakkında bilgi alınabilir.

11. YARALANMALARDA İLK YARDIM

Yara; kesme, vurma, çarpma gibi olaylar sonucu deri ya da deri altı dokusunun bütünlüğünün bozulmasıdır. Yaralanmalar çeşitli şekillerde olabilir. Bazı yara türleri;
Kesik yara: Cam, bıçak gibi kesici aletlerle olan yaralardır.
Ezik yara: Taş, sopa gibi sert bir cisim ya da yumruk çarpması sonucu olan yaralardır. Delici yara: Uzun ve sivri aletlerle olan yaralardır.
Enfekte yara: Derin ve kirli yaralar, ısırma, sokma sonucu olan yaralardır.

Yaralanmalarda ilk yardım
• Kanama varsa durdurulur ve basit yaralanma ise oksijenli su veya batikon ile temizlenir.
• Batan cisim varsa çıkarılmaz, yara temiz tutulur ve steril kompres uygulanır.
• Yaralının sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır.
• Yaralı tetanozdan korunmak için uyarılır ve yara derin değilse tentürdiyot kullanılır,
• Delici göğüs yaralanmalarında; öncelikle göğüsteki açık yara birkaç kat temiz bez ya da plastik malzeme ile kapatılır. Yaralının bilinci yerindeyse, yarı oturur şekilde oturması sağlanarak sırtı desteklenir ve ayakları 30 cm yükseltilerek şok pozisyonu verilir.
• Delici karın yaralanmalarında hasta sırt üstü yatırılır. Dışarı çıkmış organlar deri altına ittirilmez, yara üzerinde toplanarak üzeri temiz ve nemli bezle örtülür.
• Tıbbi yardım istenir (112).

12. BÖCEK SOKMALARI VE HAYVAN ISIRIKLARINDA İLK YARDIM

Hayvan Isırmalarının Önemi 
Kedi köpek vb. hayvanların dişleri sivri ve keskindir. Ağızlarında ise daima mikrop vardır. Isırmaları halinde derindeki dokulara kadar mikropların ulaşmasına neden olurlarAyrıca birden fazla ısırmalarında ciddi yaralanmalara yol açabilirler.

Kedi – köpek ısırmalarında ilk yardım
Hafif yaralanmalarda;
• Yara 5 dk. süreyle sabun ve soğuk suyla yıkanır.
• Yaranın üzeri temiz bir bezle kapatılır.

Ciddi yaralanma ve kanama varsa; 
• Yaraya temiz bir bezle basınç uygulanarak kanama durdurulur.
• Derhal tıbbi yardım sağlanır ( 112 )
• Hasta kuduz aşısı için uyarılır.

Arı sokmasında ilk yardım;
• Arının soktuğu bölge amonyaklı su ile hafif şekilde, cildi tahriş etmeden yıkanır.
• Derinin üzerinden arının iğnesi görünüyorsa çıkarılır.
• Soğuk uygulama yapılır,
• Eğer ağızdan sokmuşsa, solunumu güçleştiriyorsa kişinin buz emmesi sağlanır.
• Ağız içi sokmalarında ve alerjisi olanlar için tıbbi yardım istenir.

Akrep sokmasında ilk yardım;
• Hasta sakinleştirilir.
• Sokmanın olduğu bölge hareket ettirilmez.
• Hasta ya da yaralı yatar pozisyonda tutulur.
• Sokulan bölgeye soğuk uygulama veya amonyaklı su ile yıkama yapılır.
• Sokulan yerin dört parmak üst bölümüne dolaşımı engellemeyecek şekilde bandaj uygulanır.
• Turnike uygulanmaz.
• Yara üzerine hiçbir girişimde bulunulmaz ( kesilmez, emilmez, vb.).
• Tıbbi yardım istenir (112).

Yılan sokma / ısırmalarında ilk yardım
• Hasta sakinleştirilip, dinlenmesi sağlanır.
• Yara soğuk su ile yıkanır.
• Yaraya yakın bölgedeki baskı yapabilecek takı ya da eşyalar çıkarılır. ( yüzük, bilezik, saat vb.).
• Yaraya soğuk uygulama yapılır.
• Yaralanan bölgenin dört parmak üst bölümüne dolaşımı engellemeyecek şekilde bandaj uygulanır.
• Turnike uygulanmaz.
• Yaralı mümkün olduğunca hareket ettirilmez.
• Yara üzerine hiçbir girişimde bulunulmaz ( kesilmez, emilmez, vb. ).
• Yaralının yaşam bulguları izlenir.
• Tıbbi yardım istenir (112).

13. YANIKLARDA İLK YARDIM

1.Derece yanıklar
• Derinin yüzeyinde, kızarıklık (pembe, kırmızı arası renk) şeklinde görülen doku hasarı vardır.
• Ağrı vericidir.
• Yanan bölgede hafif şişlik vardır.
• Genelde 48 saat içinde kendiliğinden iyileşir

2.Derece yanıklar
• Derinin 1. ve 2. tabakası etkilenmiştir.
• Enbelirgin özelliği deride içi su dolu kabarcıklar ( bül ) oluşmasıdır.
• Çok ağrılıdır.

3.Derece yanıklar
• Derinin tüm tabakaları etkilenir.
• Kaslar, sinirler, damarlar etkilenebilir.
• Yanık bölgede beyaz kuru yaradan, siyah renge kadaraşamaları vardır.
• Ağrısızdır, çünkü bütün sinirler zarar görmüştür.

Yanığın vücutta oluşturduğu olumsuz etkileri ;
• Derinliğine, yaygınlığına ve oluştuğu bölgeye bağlı olarak, organ ve sistemlerde işleyiş bozukluğuna yol açar.
• Ağrı ve sıvı kaybına bağlı olarak şok meydana gelir.
• Hasta ya da yaralının kendi vücudunda bulunan mikrop ve toksinlerle enfeksiyon riski oluşur. 

   Kimyasal yanıklarda ilk yardım;

• Yanan bölgedeki giysiler çıkarılarak, kimyasal maddenin deriyle teması kesilir.
• Yanan bölge bol, tazyiksiz akan suyla, en az 20-25 dk. yıkanır.
• Hasta ya da yaralı battaniye vb. ile örtülür.
• Tıbbi yardım istenir ( 112 ).

    Elektrik yanıklarında ilk yardım ;

• Olabildiğince soğukkanlı ve sakin olunur.
• Hasta ya da yaralıya dokunmadan önce elektrik akımı kesilir.
• Yalıtkan bir maddeyle (tahta, plastik) kişinin elektrikle teması engellenir.
• Hasta ya da yaralının solunum yolu açıklığı ve solunumu değerlendirilmelidir.
• Hasta ya da yaralı kımıldatılmamalıdır.
• Hasar gören vücut bölgesi örtülür.
• Hasta ya da yaralının bilinci açık ve kendini iyi hissediyorsa dahi tıbbi yardım istenir.

Sıcak çarpmasında ilk yardım ;

• Hasta serin ve havadar bir yere alınır.
• Hastanın giysileri çıkarılır.
• Hasta sırt üstü yatırılarak, kol ve bacaklar yükseltilir.
• Bulantı yoksa ve bilinci açıksa; su ve tuz kaybını gidermek için hastaya su, tuz, karbonatla hazırlanan sıvı ya da maden suyu içirilir.